Çocuklarda Duygu Düzenleme (Regülasyon) Becerileri
Çocuklar gelişim dönemleri boyunca büyürken, öğrenirken, dış dünyayı keşfederken pek çok duygu deneyimi yaşarlar. Bu duyguların çocukların sağlıklı gelişimine etkisi büyüktür. Bu nedenle, duygu düzenleme becerileri, çocukların yaşamlarının önemli bir parçasını oluşturur. Duygu düzenleme, bir çocuğun duygusal deneyimlerini tanıma, ifade etme ve yönetme yeteneğini ifade eder. Bu beceri, çocuğun kendini ve çevresini anlama ve sağlıklı bir şekilde tepki verme yeteneğini içerir. Duygu düzenleme, özellikle stres, öfke, üzüntü gibi zorlayıcı duygusal durumlarla başa çıkmada önemlidir.
Çocuklar ilk olarak duygularının kontrolü ve düzenlenmesini ilk bakım vereni ile olan ilişkisi sayesinde geliştirirler. Bakım veren kişinin özellikle ilk 0-3 yaş döneminde bebeğe model olması sayesinde destek alırlar. Bu model olma davranışlarının içinde bebeğin stresli durumlarda rahatlatılması, olumlu duygularının pekiştirilmesi ve sözel olarak yaklaşımları sayesinde ilk duygu düzenleme becerileri gelişmeye başlarlar. Fakat zaman zaman çocuklar duygularını ifade etme ve başkalarıyla iletişim kurma konusunda zorlanabilirler. Bu durum, hayal kırıklıklarını veya öfkeyi fiziksel şiddet yoluyla ifade etmelerine neden olabilir. Böyle bir durumda çocuklara duygularını ifade etme ve başkalarıyla sağlıklı bir şekilde iletişim kurma becerileri öğretilmelidir. Bu konuda önemli olan ilk önce çocuğa hissettiği duygunun ne olduğunu öğretmektir. Mesela “Bu durum seni sinirlendirdi, öyle değil mi?” gibi sorular sorarak çocukların duygularını ifade etmeleri teşvik edilebilir. Bu sayede çocuklar sözel olarak da duygularını ifade edebilmeyi öğrenecektir ve sözel olarak ifade edilebilen duygular daha az davranış sorunlarına dönüşebilmektedir. Sonrasında çocuklara ifade ettikleri duyguları düzenleyebilmek için yardımcı yöntemler öğretilebilir. Fakat öncelikle duygular iyi veya kötü olarak sınıflandırılmamalıdır. Duygu sonrasında oluşan düşünce veya davranış doğru ya da yanlış olabilir. Bu noktada öfkelenen bir çocuğa bunda sinirlenecek, öfkelenecek ne var gibi yaklaşımlar doğru olmayacaktır. Burada yargılamadan, yok saymadan, küçümsemeden çocukların olaylar karşısında doğal olarak gelişen duygularını koşulsuz kabul edebilmek çok değerlidir. Sonrasında soyut olan bu duyguları somut bir şekilde ifade etmelerine yardımcı olmak çocukların regülasyon becerilerini geliştirecektir. Mesela duygusal ifade kartları oluşturabilirsiniz. Her kartta bir duygu ifadesi ve bu duyguyla ilgili bir resim olabilir. Çocuklar, hissettikleri duyguyu kart seçerek ifade edebilirler. Çocuklara bir duygu günlüğü tutmayı öğretilebilir. Her gün duygularını yazıp bu günlüğü aileleriyle paylaşabilirler. Çocuklar, duygu ifadelerini yansıtan yüz maskeleri yapabilirler. Bu maskeleri kullanarak duygusal ifadelerini oynamak ve paylaşmak onlar için eğlenceli olabilir. Duygu ifade oyunları oynamak, çocukların duygusal ifade becerilerini geliştirmelerine yardımcı olabilir. Örneğin, duygu ifadesi yapma veya duygu ifadesi üzerine hikaye oluşturma gibi oyunlar oynanabilir. Çocuklara ayna karşısında duyguları taklit etme fırsatı verilerek bu duyguları tanımayı ve ifade etmeyi öğrenmelerine yardımcı olabilir.
Bu somut öneriler, çocukların duygularını daha sağlıklı bir şekilde ifade etmelerine yardımcı olabilir. Her çocuk farklıdır, bu nedenle farklı yöntemleri deneyerek en etkili olanı bulabilirsiniz. Unutmayın ki sabır ve destek, çocukların duygusal ifade becerilerini geliştirmelerinde önemlidir. Fakat en önemli noktalardan biri ise ebeveynlerin çocuklara model olmasıdır. Ebeveynlerin kendi duygularını deneyimleme biçimleri çocuklar tarafından gözlem yoluyla öğrenip kolaylıkla anlayacakları da unutulmamalıdır.
